Dut meyvesi, sıklıkla kurutulup atıştırmalık olarak tüketilen zengin bir besin kaynağıdır. Kurutulmasının yanı sıra dut kurusu çayı, meyve suyu, reçel, marmelat ve konserve yapımında da beyaz ya da siyah dut kullanılabilir. Dut kurusu suyu, kaynatılmış olarak da tüketilebilir. Dut kurusu, dutların biraz buharda pişirilmesinin ardından güneş altında ya da özel makinelerde kurutulması ile elde edilebilir. İçeriğin devamında antioksidan yapısı, bol vitamin ve mineral içeriği ile dut kurusunun faydaları, beyaz dut kurusu faydaları, dut kurusu suyu faydaları nelerdir gübi sorulara cevap vermeye çalışılacaktır.
Nişasta ve lif, dutun besin içeriğinde önemli yer tutar. Lifler, sindirim sistemi sağlığının korunması ve bağırsak hareketlerinin düzenlenmesinde önemlidir. Lif içeriği, aynı zamanda kolesterol seviyesinin düzenlenmesinde ve enfeksiyona bağlı hastalıklardan korunmada etkili olabilir. Dut meyvesi; başta C, E, K vitamini, magnezyum, fosfor, kalsiyum ve demir olmak üzere vitamin ve mineral yönünden de çok zengindir. C vitamini, cilt sağlığı ve onarımı için önemlidir. Aynı zamanda vücudun normal fonksiyonlarının yürütülmesinde ve çeşitli enzimlerin çalışmasında da C vitamini büyük rol oynar.
Demir, başta vücutta oksijen taşınması olmak üzere pek çok hayati fonksiyona aracılık eder. K vitamini, filokinon olarak da adlandırılır ve kan pıhtılaşması, kemik sağlığı ve metabolizması gibi süreçlerde önemli rol oynar. E vitamini ise antioksidan özelliği bilinen, oksidatif hasara karşı koruyucu görevleri olan bir vitamindir. Potasyum elementi de dut meyvesinde bulunan mineraller arasındadır. Potasyum, kan basıncısının düzenlenmesinde ve düşürülmesinde etkili, kalp hastalıklarına karşı koruyucu olabilen önemli bir elementtir.
Dut yapısında yer alan bitkisel içeriklerin bir kısmı da antosiyaninler, siyanidin ve klorojenik asit olarak sıralanabilir. Antosiyaninler, kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolü azaltabilen ve kalp sağlığını koruyan bir antioksidan ailesidir. Dutta bulunan siyanidin isimli bileşik; meyveye siyah, kırmızı ve mor gibi renk veren ana bileşiklerden biridir. Klorojenik asit, dut ile birlikte pek çok meyve ve sebzede bulunur, antioksidan özellik gösterir ve kansere karşı koruyucu olabilir. Olgunlaşmış ve daha koyu renkli dutlar; bitkisel bileşikler, antioksidanlar ve mineraller açısından daha zengindir.
Beyaz Dut Kurusu Faydaları
Beyaz dut kurusu, siyah dut kurusundan biraz daha yaygın tüketilir. Tüm dut çeşitlerinin insan sağlığı üzerinde olumlu etkileri ortaktır. Dut kurusu kalp, göz, bağırsaklar ve cilt için gerekli pek çok faydalı bitkisel bileşene sahiptir.
Dut Kurusu Çayının Faydaları
Dut, genellikle kuru üzüm gibi tüketilir; fakat dut kurusunun çay olarak hazırlanıp tüketilmesi de yaygındır. Dut kurusu çayı faydaları, dutun faydalarından çok fazla değişkenlik göstermez. Dut kurusu çayı da tıpkı dut kurusu gibi antioksidan özellikte, vitamin ve mineralden zengindir. Kalp sağlığı ve sindirim sistemi üzerinde pek çok olumlu etkisi vardır.
Dut Kurusu Ne İşe Yarar?
Siyah ya da beyaz dut, dut kurusu, dut suyu ya da dut kurusu çayı gibi çeşitli dut formları özellikle kronik hastalıklar olarak bilinen şeker hastalığı, kanser, yüksek kolesterol gibi pek çok hastalıkta faydalı takviye olarak kullanılabilir.
Kolesterolün düşürülmesi: Kolesterol, vücuttaki hemen her hücrede yer alan yağ molekülüdür. Kolesterol seviyesi yüksekliği, kalp hastalıkları riskini azaltmaya yardımcı olur. Dut, yağlı karaciğer hastalığını önlemede etkili olabilir.
Kanser riskinin azaltılması: Vücutta oksidatif hasarın artmasına bağlı olarak kanser riskinde artış görülebilir. Oksidatif hasarın önlenmesinde ve antioksidan etki elde edilmesinde dut gibi antioksidan içeriği yüksek gıdalar önemli rol oynar. Bazı çalışmalara göre özellikle dut suyundaki içerikler, antioksidatif etki ile oksidatif stresi azaltarak potansiyel kanser riskini düşürebilir. Çin tıbbında da kanser önleme ve kanser tedavisinde dutun yeri vardır; fakat bu konuda yeteri kadar çalışma ve kanıt olmadığı da bilinmelidir. Aynı zamanda antioksidan etki sadece dut meyvesine özgü bir fonksiyon değildir. Pek çok doğal meyve ve sebzede antioksidan içerikler bulunur ve dutun diğer antioksidan içeren meyvelere üstünlüğünü gösteren bir çalışma yoktur.
Kalp sağlığı: Dut, kolesterol seviyesini düşürerek kalp sağlığını korumaya yardımcı olur. Aynı zamanda ateroskleroz riskini de azaltabileceğini düşünen uzmanlar vardır. Ateroskleroz, damar duvarlarında yağ plaklarının birikimi ile kalp krizi ve inme gibi çok ciddi problemlere yol açabilir.
Göz sağlığı: Dutta bulunan flavonoid bileşiği, yaş ile birlikte ortaya çıkan bazı göz hastalıklarında iyileşmeye katkı sunabilir. Dutta bolca bulunan C vitamini de katarakt riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Bilişsel zekanın iyileştirilmesi: Antioksidan özelliği olan flavonoidler dutta yüksek düzeyde bulunur. Bu gibi bileşikler uzun vadede beyin sağlığı ve bilişsel fonksiyonların sürdürülmesi açısından olumlu sonuçlar verebilir.
Sindirim sistemi sağlığı: Lifli yapısı nedeniye kuru dut tüketimi, bağırsakların düzgün çalışmasını sağlar ve kabızlık gibi durumlarda etkili olabilir.
Dut Kurusunun Olumsuz Etkileri ve Şüpheler
Dut alerjisi, çok yaygın görülmemekle birlikte dut ağaçlarından kaynaklanan polenler hassas bireylerde alerjik reaksiyonlara yol açabilir ve tehlikeli olabilir. Huş ağacı polenlerine karşı hassas bünyeye sahip bazı bireylerde çapraz reaksiyon sonucu dut alerjisi de görülebilir.
Şeker hastalığı olan bireyler şeker içeriği yüksek meyve ve diğer gıdaların fazla tüketiminden kaçınmalıdır. Dut, şeker oranı yüksek bir meyvedir. Bir porsiyon böğürtlen ile kıyaslandığında bir porsiyon dutun şeker oranı yaklaşık iki kat daha yüksektir. Siyah dutlar çok fazla tüketildiğinde dişleri, elleri boyayabilir. Kıyafetlere bulaştığında da dut lekesinin temizlenmesi oldukça zordur. Asidik meyveler arasında yer aldığından kontrolsüz tüketimi uzun vadede diş minesine de zarar vererek sertleşmesine neden olabilir.
Dut, hassas ve çabuk bozulabilen bir meyve olduğundan her markette bulmak her zaman mümkün olmayabilir. Dut, marketlerde çok ulaşılabilir bir meyve olmamakla birlikte dut ağacı yetiştiriciliği ve hasadı nispeten kolaydır. Dutun kurutularak tüketilmesi ya da kuru dut çayı olarak saklanması, dutun saklama zorluklarının karşısında iyi birer seçenektir.
Dut Kurusu Suyu Faydaları
Dut, taze olarak dalından koparılarak tüketilebildiği gibi kurutularak çerez gibi ya da kaynatılarak çay gibi tüketilebilen bir meyvedir. Güçlü bir demir, C vitamini ve bitkisel içerikler deposu olmasının yanında etkili bir antioksidandır. Kanda kolesterol seviyelerini düşürme, kan şekeri düzenlenmesi ve kanser için koruyuculuk gibi etkileri olabilir. Özellikle tip 2 şeker hastalığı olan bireylerde kan şekerinin tüketilen besinlere bağlı olarak ani yükselmesi büyük sorunlara neden olabilir. Bu hastaların dut gibi yüksek karbonhidrat içeriğine sahip besinleri tüketirken dikkatli ve kontrollü olması gerekir. Dutun sağlık üzerindeki pek çok olumlu etkisinin yanında zararlı etkileri de olabileceği unutulmamalı, fazla ve kontrolsüz tüketiminden kaçınılmalıdır.